خانواده‌های یخ زده

خانواده، کوچک‌ترین و درعین‌حال زیربنایی‌ترین واحد اجتماع است که باید در حفظ و شکوفایی آن کوشید. تأثیرگذاری مستقیم، گستره تأثیر و طول مدت آن، شاخصه‌های مهمی‌هستند که توجه به خانواده را ضروری می‌سازند. خانواده، مناسب‌ترین بستر برای رشد انسان است. آدمی‌نیازهایی دارد که تأمین هریک از آنها به شیوه مناسب و درست، گامی‌در مسیر رشد و تعالی وی است و خانواده بهترین جایگاه تأمین این نیازهاست. اما گاهى، به‌دلیل برخی عوامل، این محیط امن و جایگاه تعالی‌بخش، محل کدورت و ناامنی و رکود می‌شود.

لذا برای جلوگیری از این نوع رویدادها باید سعی شود که از همان ابتدای زندگی مشترک ، برخی اصول و موازین را رعایت نمود تا کمتر دچار مشکل و تضاد گردید. وقتی رابطه زوجین توام با تفاهم و گذشت باشد قطعا صمیمیت و همدلی در چنین خانواده ای حرف اول را می زند اما وقتی در خانواده دایما تنش، عدم تفاهم، درگیری، مشاجره، بحث و جدل و ستیزه ورزی وجود داشته باشد، به مرور کانون گرم خانواده تبدیل به محیطی سرد و سنگی می گردد. در چنین محیطی علاوه بر اینکه سلامت روان زوجین در معرض خطر قرار می گیرد، از دگر سو بیشترین آسیب را کودک خواهد دید چرا که روح لطیف و آسیب پذیر کودک، تحمل تازیانه های سردی و بی مهری را ندارد.

در مقابل نیز کودک در محیط گرم خانواده احساس صفا و امنیت می کند و ضمنا در چنین محیطی است که درس رحم و وفا و ادب از دیگران می آموزد.

ایثار ،تقوی،گذشت و تعاون در چنین خانواده هایی شکل می گیرد. بسیاری از رفتارهای ناروای کودکان در سایه مهرورزی ها و سلوک صمیمانه والدین از بین می روند و یا فرصت ظهور و بروز پیدا نمی کند.

نیاز به مناسبات گرم

اگر والدین کودک در پرتو عشق و محبت با هم گرم و صمیمی بوده و قلبی سرشار از محبت و عنایت داشته باشند کودک نه تنها نسبت به آنها حسود نخواهد بود بلکه از آن شادمان و خرسند شده و سعی خواهد کرد در حیات خود صمیمی و با عاطفه باشد. کودکان ما نیاز دارند که والدین با نوازش و بوسیدنشان کانون خانوادگی و شرایط حیات را برای آنها گرم و دلفریب ساخته و زمینه ساز اطمینان و اعتماد آنان نسبت به زندگی باشند و امنیت آنان را از هر حیث فراهم سازد.

محیط سرد و ویژگی آن

** از گرمی والدین نسبت به فرزندان تحت هر عنوانی خبری نیست و حتی تغذیه کودک توام با توجه و دلسوزی نیست.

** مادر سر گرم کارهای خود اعم از کار خارج از منزل یا داخل منزل است و رسیدگی نسبت به فرزندان توسط دایه و بستگان و گاهی دیگر اعضای خانواده صورت می‌پذیرد.

وقتی رابطه زوجین توام با تفاهم و گذشت باشد قطعا صمیمیت و همدلی در چنین خانواده ای حرف اول را می زند

** وضع غذا و استراحت در آن نامنظم است و متاسفانه از عزت نفس هم خبری نیست.

** وظایف خانوادگی به نحو صحیح انجام نمی شود و نظم و انضباط در خانواده خبری نیست.

** کودک از مراقبت مادر و حمایت و انضباط پدر محروم است و کمتر می تواند خود را در کنار آنها ببیند.

** در خانه خشونت بیش از مهر است و استبداد بیش از بحساب آوردن رای و نظر دیگران است.

** امکان بیرون ریختن احساسات ،تصریح و شادی در آن کم است زیرا والدین حال و حوصله ندارند.

علل سردی کانون خانواده

- عدم دلگرمی زوجین به یکدیگر : گاهی ازدواج مصلحتی در خانواده ای پدید می آید و زن و شوهر چون دو موجود بیگانه و ناخواسته به زندگی با هم تن در می دهند و این امر سبب می شود که نتوانند یکدیگر را دوست بدارند و در نتیجه نسبت به هم سردند و این امر حتی پس از ولادت فرزندان نیز درباره شان صادق است.

- اشتغال مادران: گاهی مادران برای کسب درآمد و تامین معاش و کمک به زندگی خانواده و همکاری با شوهر تن به کار و شغل می دهند.این امر گاهی سبب تغییر خلق و خوی زن می شود بدان خاطر که یا راه و رسم اداری را پیش می گیرد و یا خستگی مفرط روزانه حال و حوصله ای برای او باقی نمی گذارد. و یا مادر شاغل نیست اما آن قدر دنبال مسایل و کارهای شخصی خود، گذر وقت با دوستان، انجام فعالیتهای فوق برنامه و یا حتی درگیری زیاد با مسایل و مشکلات خانوادگی خود مثل خواهر و برادر و .. است که فراموش می کند دارای همسر و فرزند است.

- غلبه یأس در خانواده: گاهی کانون خانوادگی سرد است از آن بابت که محیط  امیدی برای طفل وجود ندارد و آنچنان جاذبه ای در آن نیست که بسوی آن کشیده شود.

- زندگی در کنار دیگران: کودک در دست و در کنار مادر خود نیست واورا به دست دایه سپرده اند،برادر یا خواهر ارشد سرپرستی اورا برعهده دارد،کودک در کنار ناپدری و نامادری است.

- زندگی محدود و غریبانه: گاهی کودک در خانه تنها است از مدرسه برگشته و باید ساعت ها در خانه تنها بماند تا پدر و مادرش برگردد و یا در خانه هم بازی ندارد .

پیامد محیط سرد خانواده

پاره ای تحقیقات درباره کودکانی این چنینی نشان داده است که آنها:  دچار تنهایی شدیدند، منزوی و گوشه گیر بار می آیند ، در اضطراب و تشویش بسر می برند، از لحاظ عاطفی احساس محرومیت دارند، خود را افراطی مطرود و تنبیه شده بحساب می آورند و از شخصیت متعادل برخوردار نیستند.

راهکار

متاسفانه در محیط های سرد،  کودک یاد می گیرد احساس‏های خود را در درون خود نگاه دارند و به ظاهر خود را آرام نشان دهند ولی بار سنگین عدم بروز احساس‏های خویش را سال های سال به دوش بکشند . بیان نکردن احساس‏ها باعث ایجاد مشکلات روانی مانند زودرنجی ، پرتوقعی، زورگویی، گوشه‏گیری و افسردگی می‏شود. بنابراین هیچگاه نباید از وجود احساسات غافل شد و آنها را انکار کرد. می‏بایست احساس‏های خود را به طریق منطقی بروز دهیم . به فرزندان خود یاد دهیم که ناراحتی‏های خود را به طریق صحیح نشان دهند تا سبکبال و آزاد و بدون هرگونه احساس شرمندگی و گناه ، بزرگ شوند. وقتی از بچگی یاد بگیریم احساسات خود را به راحتی بروز دهیم و با انها به درستی برخورد کنیم در بزرگسالی با آرامش خاطر ، با مسائل برخورد کرده و مسائل را به صورت درست تجزیه و تحلیل می‏کنیم و مشکلات ناشی از پنهان کاری را به خود و دیگران تحمیل نمی‏کنیم و کمتر رفتار ناپسند از خود بروز می‏‏دهیم، از همسر و فرزندان توقع نخواهیم داشت که بدون اراده و به صورت چشم بسته به حرف ما گوش کنند.

در زندگی مشترک وقتی عشق و مهر و محبت و مشارکت عادلانه بین زوج‏ها حاکم باشد ، صمیمیت به وجود می‏آید . صمیمیت در روابط زناشویی دارای جنبه‏های قوی عاطفی و اجتماعی است که به پویایی و تداوم زندگی مشترک کمک فراوان کده و در نتیج باعث تربیت فرزندانی سالم، شاد و فعال می گردد.

در ایجاد محیط گرم برای زندگی کودک و جاذب کردن کانون خانواده ، زن و شوهر هر دو موظفند. ولی وظیفه و نقش مادر و هم رسالت او در این امر سنگین تر است .در مواردی که به خاطر ضرورتی مادران تن به کار می دهند باید به این نکته توجه کنند که اشتغال آنان نباید مانع از رسیدگی به بعد خانواده و فرزندان باشد و میدانیم که در چنین صورتی ،وظیفه بس سنگین و مشکل می شود زیرا زحمت مادران دو برابر و طبیعتا بسیار دشوارتر خواهد شد.

فرآوری: مریم عطاریان

بخش خانواده ایرانی تبیان

منابع:

کودک و خانواده نابسامان /دکتر علی قائمی

مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی/ اون هارجی ،کریستین ساندرز/خشایار بیگی

پایگاه خبری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران  همراه با تغییرات و اضافات